Arif Dino ile Röportaj; Şevket Rado, Akşam Gazetesi, 19.9.1940
....
- Bu şiirlerde size zevk veren nedir?
- Çok kuvvetli bir lirizm. Bunu size ancak bir
misalle anlatabilirim. Bir tramvay tasavvur edin Süratle giderken vatman ani
bir surette tramvayı durdurdu. Ayakta olanlar birbirlerinin üstüne süratle düştüler.
Ben oturmuş olduğum için bu vakanın seyircisiyim ve gayri ihtiyari gülüyorum.
Yere düşüp kalkanlardan biri yüzüme bakıp pek haklı olarak:"Ne gülüyorsun
efendi? Az kaldı kolum kırılacaktı!"diyor. O zaman işe şuurum müdahale
ederek cevap veriyorum: "Ayakta duranları devrilen iskambil kağıtlarına
benzetimde gayri ihtiyari güldüm."
İşte şiirde böyledir.Hislerimiz gayri
şuuri olarak doğar,aklın müdahalesi ve mantık onu sonradan izah eder.Lirizm
ise hissin ifadesidir.Mantığın müdahalesi hislerimizin,yani lirizmin sükutu
demektir.Tramvaydaki hadiseye nasıl gülmüşsem şiiri de öyle beğeniyorum.
Bence mantıktan lirizmi çıkardınız mı mantıksızlık kalır.
Yani:
Mantık-Lirizm=Mantıksızlık.
Bana öyle geliyor ki gerçeğin ihraç
edilmesi,sanatı kendi sahasına daha fazla yakınlaştırmıştır.Sanatta mantığın
ihracı son asırda türlü türlü ifade edilmiştir.mesela Franz Kafka,
Rimbaud'nun tamamen aksi bir yol takip eder. Fevkalade bir mantıkla manasız
neticelere varır.Yaptığı lirizm onda da çok kuvvetlidir.Misalleri çoğalta
bilirim.Fakat itiyadımı kaybetmemek için bunu da kısa kesiyorum.
- Sizin şiirlerinizde mana var mıdır?..
sualime cevap vermediniz. Mesela sizin son çıkan:
Taştan mantar
tarlası;
Çok yaşasın
ölüler!
diye iki satırdan ibaret ne demek istediğiniz anlaşılamamış.
- Şiirlerimde mana vardır. Fakat ihtimal
anlamak biraz güç. Size bu şiirin manasını söyleyeyim: Mezarlıktaki o sıra
sıra mezarlar bana mantar tarlası hissini veriyor ve ölülerin ebediyet
arzusu gibi görünüyor. Şiirim bu hissin ifadesidir ve anlayanlar için değil,anlamayanlar
için lirizmi yüksek olabilir.
İşte
Arif Dino'nun ağzından şiirlerinin
bir izahı.